گزارش تصویری نشست «سواد رسانه ای؛ فرایند یا فرآورده» با همکاری انجمن جامعه شناسی لرستان

نشست تخصصی «سواد رسانه ای؛ فرایند یا فرآورده» با همکاری دانشگاه فرهنگیان (پردیس علامه طباطبایی) و دفتر انجمن جامعه شناسی لرستان در تاریخ 14 آذرماه با حضور دکتر کیانوش رستمی مدیرمسئول هفته نامه ی سیمره و دکتر حسن اسماعیل زاده جامعه شناس برگزار گردید.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه در ابتدای مراسم محمد پورترکارونی کارشناس پژوهش پردیس علامه طباطبایی لرستان ضمن خیر مقدم به مهمانان این نشست و تشکر از ریاست و اعضای انجمن جامعه شناسی لرستان، به اهمیت این نشست ها و همکاری ها با انجمن ها ی علمی پرداخت و در ادامه ابراز امیدواری نمود که این تعاملات و ارتباطات علمی با انجمن ها و نهادهای مدنی قوام بیشتری یابد و در آینده شاهد نشست های بیشتر و گسترده تر باشیم.

پس از سخنان ایشان دکتر رستمی ضمن سپاس گزار ی از برگزار کنندگان این جلسه ابراز خوش حالی کرد که در استان برای اولین بار نشستی با عنوان سواد رسانه ای برگزار شده و جای امیدواری است که چنین نشست هایی تداوم لازم را داشته باشد.

وی سخنش را با این نکته آغار کرد که واژه ی سواد امروزه در معنای قدیمی خود تنها خواندن و نوشتن نیست بلکه در دنیای امروزی با انواع سواد روبه رو ایم از جمله سواد بصری، سواد رایانه ای، سواد ارتباطی، سواد عاطفی و سواد رسانه ای که این ها اجزای سواد رسانه ای هستند اما سواد رسانه ای فراتر از این هاست.

 دکتر رستمی، سواد رسانه ای (Media Literacy) را یک نوع درک متکی بر مهارت که براساس آن می توان انواع رسانه ها و انواع تولیدات آن ها را شناخت و از یک دیگر تفکیک و شناسایی کرد، تعریف کرد.

از دید وی، سواد رسانه ای مانند یک رژیم غذایی است که هوشمندانه مراقب است که چه موادی مناسب هستند و چه موادی مضر؛ چه چیزی را باید مصرف کرد و چه چیزی را نه و یا این که میزان مصرف هر ماده بر چه مبنایی باید استوار باشد.

مدیرمسئول سیمره افزود:« سواد رسانه ای می تواند به مخاطبان رسانه ها بیاموزد که از حالت انفعالی و مصرفی خارج شده و به معادله متقابل و فعالانه ای وارد شوند که در نهایت به نفع خود آنان باشد. به دیگر سخن، سواد رسانه ای کمک می کند تا از سفره رسانه ها به گونه ای هوشمندانه و مفید بهره مند شد.» رستمی در ادامه گفت:«سواد رسانه ای آمیزه ای از تکنیک های بهره وری مؤثر از رسانه ها و کسب بینش و درک برای تشخیص رسانه ها از یک دیگر است.» 

وی در بحث ضرورت سواد رسانه ای به این نکته اشاره کرد که چون عصر امروز، عصر انفجار اطلاعات و عصر اشباع رسانه هاست و قدرت واقعی در دست رسانه هاست لذا کشوری قدرتمند است که رسانه ی قوی و مهمی داشته باشد. بدین روی در این فضا و محیط، سواد رسانه ای یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.

رستمی در بحث اهداف سواد رسانه ای به چند نکته اشاره کرد از جمله:

- سواد رسانه ای، قدرت کنترل برنامه ها را به فرد می دهد. به عنوان یک سپر در برابر امواج رسانه ای قدرت گزینش مناسب را به فرد می آموزد.

- سواد رسانه ای، نگاه انتقادی و خلاق گونه به افراد می دهد و باعث تقویت این نوع نگاه انتقادی می شود.
 - و در نهایت سواد رسانه ای، قدرت تجزیه و تحلیل را به فرد می دهد.

رستمی در بحث جنبه های سواد رسانه ای به این نکته اشاره کرد که سواد رسانه ای، بستر منطقی دسترسی، تجزیه و تحلیل و تولید ارتباط در شکل های گوناگون رسانه ای است و در همین حال تامین شرایط مصرف محتوای رسانه ای از منظر انتقادی را  امری مهم محسوب می شود.

  از دید وی ، سه جنبه سواد رسانه ای عبارتند از:

الف: ارتقای آگاهی نسبت به رژیم مصرف رسانه ای و یا به عبارت بهتر تعیین میزان و نحوه ی مصرف غذای رسانه ای از منابع رسانه ای گوناگون که در یک کلام همان محتوای رسانه هاست.

ب: آموزش مهارت های مطالعه یا تماشای انتقادی

ج: تجزیه و تحلیل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی رسانه ها که در نگاه اول قابل مشاهده نیست.

 دکتر رستمی در پایان به این نکته اشاره کرد که در بعضی از کشورها سواد رسانه ای به صورت رسمی از سوی نظام آموزش و پرورش نه فقط برای آگاهی و درک بهتر، بلکه برای آزادی عمل انتقادی پذیرفته شده است و مسئولین دست اندرکار آموزشی و فرهنگی در کشور ما باید بحث سواد رسانه ای را به صورت ویژه در دستور کار خود قرار داده و افراد جامعه را در همان سنین کودکی در مهد کودک ها و مدارس با مفهوم سواد رسانه ای آشنا کنند.
در ادامه ی این نشست دکتر حسن اسماعیل زاده، جامعه شناس و مدرس دانشگاه فرهنگیان به ارائه ی نظرات خود در خصوص سواد رسانه ای پرداخت.

وی سواد رسانه ای را توانمندی قرائت و رمز گشایی متون و پیام های رسانه تعریف کرد و گفت: «سواد رسانه ای مهارتی است که برای درک، تفسیر و تحلیل رسانه ها و تولیدات آن ها باید کسب شود. از نظر او دو نوع نگاه نسبت به سواد رسانه ای در جامعه وجود دارد:

الف) نگاهی که سواد رسانه ای را یک فرآورده در نظر می گیرد.

 ب) نگاهی که سواد رسانه ای را به عنوان یک فرآیند مورد بررسی و مطالعه قرار می دهد.

فرآورده دیدن این پدیده ی اجتماعی منجر به داشتن یک نگاه منفی و نا امیدانه می شود. نگاهی که با خود، انتقاد ناپذیری و جزم اندیشی را به دنبال دارد و منجر به ایستایی، رکود، رخوت و انفعال خواهد شد. در صورتی که در نگاه فرآیندی، نگاه یک نگاه مثبت همراه با امید است که به دنبال خود، انگیزه، تلاش و موفقیت به همراه دارد و همراه با تفکر انتقادی، پویایی، حرکت و فعال بودن را در ابعاد مختلف را شامل می شود. در این نوع نگاه سواد رسانه ای به صورت یک پیوستار در نظر گرفته می شود که به سن، طبقه، قشر و قوم خاصی اختصاص ندارد.

 اسماعیل زاده ، مهم ترین اهداف رسانه ای را این گونه برشمرد:

الف) مواجه نقادانه با رسانه ها

ب) مدیریت مصرف و گزینش موثر

ج) تشخیص بی اخلاقی های رسانه ای

 اسماعیل زاده در پایان سخنان خود به ارائه ی راه کارهای توسعه ی سواد رسانه ای پرداخت. راه کارهایی از جمله :
1- توسعه ی ادبیات موضوع و تدوین بنیان های معرفتی به کمک مفاهیم و نظریات علمی

2- حمایت نهادهای آکادمیک

3- استفاده از نظرات متخصصین در بحث سواد رسانه ای 4- آموزش خانواده ها از طریق سازمان های غیردولتی